Κέρδη για τους χρηματιστηριακούς επενδυτές στη σόγια και το καλαμπόκι
αλλά και κοινωνικές αναταραχές από τις υψηλές τιμές στα τρόφιμα
προβλέπεται να υπάρξουν στο 2013. Όλο και πληθαίνουν οι εκτιμήσεις για
μια νέα διατροφική κρίση, που θα είναι η τρίτη μέσα σε πέντε χρόνια, από
τις υψηλές τιμές που παρουσιάζουν κάποια τρόφιμα. «Η τροφή γίνεται
ολοένα και πιο ακριβή, ολοένα και πιο σπάνια, σε ότι αφορά συγκεκριμένα
είδη και προϊόντα», αναφέρει η έκθεση του Complex Systems Institute
(CSI) του Cambridge. Η έκθεση υποστηρίζει ότι η χαμηλή παραγωγή
καλαμποκιού στις ΗΠΑ, που είναι και ο πιο σημαντικός παραγωγός στον
κόσμο, έχει συμβάλει στη διατήρηση των τιμών σε υψηλά επίπεδα. Και
επισημαίνει ότι αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, τότε υπάρχει κίνδυνος
λαϊκών εξεγέρσεων μέσα στο 2013, αφού η πείνα και η κλιμακούμενη αύξηση
των τιμών στα τρόφιμα, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κοινωνικών
αναταραχών. Παράλληλα στην τελευταία έκθεσή της η Morgan Stanley
υποστηρίζει ότι η σόγια και το καλαμπόκι ανήκουν - μαζί με το χρυσό -
στη «χρυσή τριάδα» των επενδυτικών επιλογών του 2013, διαβλέποντας ότι
τα παγκόσμια αποθέματα αυτών των δύο αγροτικών προϊόντων εξακολουθούν να
φθίνουν με σταθερούς ρυθμούς. Αυτό συμβαίνει λόγω της μειωμένης φετινής
παραγωγής στο Βόρειο Ημισφαίριο, κάτι που δεν φαίνεται να αλλάζει από
την παραγωγή στο Νότιο Ημισφαίριο, αφού και εκεί οι καλλιέργειες
αντιμετωπίζουν προβλήματα.Σύμφωνα με τη Morgan Stanley, οι τιμές καλαμποκιού και σόγιας αναμένεται να διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα στο πρώτο εξάμηνο της νέας χρονιάς και ίσως και στο δεύτερο, αφού ακόμα και αν η επόμενη παραγωγή είναι ικανοποιητική, μέρος της θα χρησιμοποιηθεί για την αναπλήρωση των αποθεμάτων.
Όμως αρνητικό φαίνεται να είναι το κλίμα για επενδύσεις στη ζάχαρη. Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για ένα παγκόσμιο πλεόνασμα στην παραγωγή ζάχαρης, ύψους 5,4 εκατ. τόνων, για το 2012 – 2013. Είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που η παραγωγή υπερβαίνει τη ζήτηση, κάτι που οφείλεται στην αύξηση της παραγωγής στη Βραζιλία, καθώς και σε μια ενίσχυση της κινεζικής καλλιέργειας, η οποία φαίνεται ότι θα περιορίσει την ανάγκη για εισαγωγές. «Στην Κίνα οι εισαγωγές ζάχαρης αναμένεται να υποχωρήσουν το 2013, μετά από το ρεκόρ εισαγωγών που σημειώθηκε το 2012», αναφέρει χαρακτηριστικά η Morgan Stanley.
Η παγκόσμια αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα σόγιας, που αναμένεται να υπάρξει το 2013, αλλά και η αύξηση των κινδύνων στην παραγωγή της Νότιας Αμερικής το 2012/2013, αναμένεται να διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα της τιμές και για το επόμενο έτος. Παράλληλα, η αύξηση των εκτάσεων της καλλιέργειας σόγιας στο Νότιο Ημισφαίριο, θα φέρει αύξηση του κόστους παραγωγής (μεταφορές, λιπάσματα κ.α.) και νέα αύξηση της τιμής.
Για το καλαμπόκι, η Morgan Stanley υποστηρίζει ότι «πρέπει να αυξηθεί σημαντικά η τιμή στις αρχές του 2013». Όπως αναφέρει η τράπεζα, στις ΗΠΑ, τα επίπεδα υγρασίας του εδάφους «παραμένουν ανησυχητικά χαμηλά στη δυτική ζώνη καλλιέργειας καλαμποκιού», προειδοποιώντας ότι αν η ξηρότητα παραμείνει και το 2013, θα επηρεάσει αρνητικά και τη νέα συγκομιδή. Αξίζει να σημειωθεί ότι το καλαμπόκι φιγουράρει στις «προτιμήσεις» και της Goldman Sachs, παρά την πρόθεση των παραγωγών για αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 77 ετών. Ωστόσο, η προοπτική της αύξησης των διεθνών τιμών καλαμποκιού και σόγιας, φέρνει ανησυχία για την πορεία των τιμών στις ζωοτροφές και στις τιμές που θα διαμορφωθούν στα βοδινά και στα χοιρινά κρέατα.
Από την άλλη σύμφωνα με την έκθεση του Complex Systems Institute (CSI), για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο τα έξοδα διατροφής φτάνουν στο 80% των δαπανών τους σε καθημερινό επίπεδο (το αντίστοιχο ποσοστό για τις πλούσιες χώρες του δυτικού κόσμου φτάνει στο 15%). Όπως δηλώνει ο κ. Yaneer Bar-Yam, ένας από τους συντάκτες της έκθεσης, «όταν οι τιμές αυξάνονται, οι άνθρωποι δεν μπορούν να αγοράσουν την τροφή τους. Και αν δεν μπορείς να φας, εσύ και η οικογένεια σου, είναι λογικό πως θα συγκρουστείς». Δεδομένου ότι η παγκόσμια θερμοκρασία έχει ανέβει αισθητά τα τελευταία χρόνια και κύματα καύσωνα πλήττουν τόσο τις ΗΠΑ όσο και τη Ρωσία, τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς σιτηρών στον πλανήτη, οι οποίοι μειώνουν την παραγωγή τους επηρεάζοντας τις παγκόσμιες ισορροπίες στις συναλλαγές τροφίμων. Αλλά και ένας ακόμη παράγοντας είναι η αναζήτηση «γρήγορου» κέρδους από την πλευρά των κερδοσκόπων. Τα παράγωγα, τα σύνθετα χρηματοπιστωτικά μέσα (χρεόγραφα, ασφαλιστικές υποχρεώσεις, συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης), που συνδέονται με συγκεκριμένο εμπόρευμα, το οποίο διακινείται στην αγορά, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την τιμή των γεωργικών πρώτων υλών. Αυτό είναι το σύγχρονο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Αρχικώς τα παράγωγα ήταν στενά συνδεδεμένα με την πραγματική διαδικασία αγοράς και πώλησης των προϊόντων διατροφής, αλλά τώρα έχουν χάσει την επαφή με την πραγματική παραγωγή. Για παράδειγμα, ο όγκος των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για σιτηρά, μόνο στο Χρηματιστήριο του Σικάγου, ξεπερνά δεκάδες ή ακόμη και εκατοντάδες φορές την αξία των πραγματικά παραγόμενων σιτηρών. «Η μέση τιμή των βασικών τροφίμων, όπως το καλαμπόκι, θα μπορούσε να υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα 20 χρόνια σε σύγκριση με τις τιμές του 2010», υποστηρίζει η έκθεση. Απαντώντας στο ερώτημα τι θα πρέπει να γίνει, ο συντάκτης της έκθεσης υποστηρίζει ότι θα πρέπει «να αποδεσμευτεί η παγκόσμια παραγωγή βασικών τροφών από τους κερδοσκόπους και να γίνουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, που να ευνοούν την παραγωγή τροφίμων».
Σταύρος Παϊσιάδης
