Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρετίζει την
ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την Τετάρτη 6 Φεβρουαρίου, με την
οποία εκφράζει τη θέση του σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για μια
νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑΠ).
Όπως τονίζεται, με την ψήφο του το Ευροκοινοβούλιο ανοίγει το δρόμο για
τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με το Συμβούλιο με σκοπό τη σύναψη
συμφωνίας όσον αφορά τη νέα πολιτική.
Η Επίτροπος Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, κα Μαρία Δαμανάκη, δήλωσε: «Το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε με ευρύτατη πλειοψηφία μια φιλόδοξη
μεταρρύθμιση της ΚΑΠ υιοθετώντας την προσέγγιση που προτείνει η Επιτροπή.
Χαιρετίζω το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στο Κοινοβούλιο και θα ήθελα να
εκφράσω την ικανοποίησή μου επειδή το Κοινοβούλιο στηρίζει μια πολιτική
που βασίζεται στη βιώσιμη εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων (σύμφωνα με
την αρχή της μέγιστης βιώσιμης απόδοσης από το 2015), που καθιερώνει την
απαγόρευση των απορρίψεων και η οποία προβλέπει σαφείς ημερομηνίες για
την εξάλειψη πρακτικών που οδηγούν στην άσκοπη σπατάλη, σπατάλη που έχει
πλέον καταστεί ανεπίτρεπτη. Θα ήθελα να συγχαρώ το Κοινοβούλιο για την
επιτυχία αυτή και προσβλέπω στην έναρξη των εργασιών του Συμβουλίου και
του Κοινοβουλίου, που θα ξεκινήσουν σύντομα ώστε να εξασφαλιστεί η
έγκριση της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ.»
Η πρόταση του 2011 για τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ αποσκοπεί στη δημιουργία
των απαραίτητων προϋποθέσεων ώστε οι αλιευτικοί στόλοι της ΕΕ να είναι
οικονομικώς βιώσιμοι και την προαγωγή της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ προς
όφελος τόσο των κοινοτήτων που εξαρτώνται από ανάλογες δραστηριότητες,
όσο και των καταναλωτών. Η πρόταση της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση των
βασικών κανόνων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, βασίζεται στη
βιωσιμότητα. Η διαχείριση της αλιείας αναμένεται να επιτρέψει την
ανασύσταση όλων των αποθεμάτων σε υγιή επίπεδα που θα οδηγήσουν στη
μεγιστοποίηση των αλιευμάτων για τους αλιείς. Η πρακτική της απόρριψης
βρώσιμων ψαριών, που συνιστά άσκοπη σπατάλη, πρέπει να απαγορευθεί
σταδιακά, με σαφείς υποχρεώσεις και προθεσμίες, παρέχοντας στους αλιείς
το δέον χρονικό περιθώριο προσαρμογής. Οι αποφάσεις σχετικά με τη
διαχείριση της αλιείας πρέπει να ληφθούν σε διαβούλευση με τους αλιείς
και τα ενδιαφερόμενα μέρη, λαμβάνοντας υπόψη και τις ιδιαιτερότητες των
θαλασσίων λεκανών.
Ερωτήσεις και Απαντήσεις σχετικά με τη μεταρρύθμιση
της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής
Γενικός στόχος των προτάσεων της Επιτροπής για μια σύγχρονη και απλούστερη Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑΠ) είναι να καταστεί η αλιεία βιώσιμη από περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής πλευράς. Με τη νέα πολιτική τα ιχθυαποθέματα θα επανέλθουν σε βιώσιμα επίπεδα, μέσω του τερματισμού της υπεραλίευσης και του καθορισμού των αλιευτικών δυνατοτήτων βάσει επιστημονικών γνωμοδοτήσεων. Μακροπρόθεσμα, η νέα πολιτική θα εξασφαλίσει στους πολίτες της ΕΕ μια σταθερή, ασφαλή και υγιεινή πηγή τροφίμων. Παράλληλα, η πολιτική αυτή αποσκοπεί στην εκ νέου οικονομική άνθηση του αλιευτικού κλάδου, στην απεξάρτηση από τις επιδοτήσεις και στη δημιουργία νέων ευκαιριών για θέσεις εργασίας και για ανάπτυξη στις παράκτιες περιοχές.
Γιατί χρειάζεται μια νέα πολιτική;
Η αλιευτική πολιτική της Ευρώπης απαιτεί άμεση μεταρρύθμιση. Τα αλιευτικά σκάφη αλιεύουν περισσότερα ψάρια από όσα μπορούν να αναπαραχθούν με ασφάλεια, με αποτέλεσμα να εξαντλούνται ορισμένα ιχθυαποθέματα και να κινδυνεύει το θαλάσσιο οικοσύστημα. Τα αλιεύματα λιγοστεύουν και ο αλιευτικός κλάδος αντιμετωπίζει ένα αβέβαιο μέλλον.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή πρότεινε, το 2011, μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση της πολιτικής. Η μεταρρύθμιση αυτή αφορά τη δημιουργία των προϋποθέσεων εκείνων που θα οδηγήσουν σε ένα καλύτερο μέλλον για τα αλιεύματα και τους αλιείς καθώς και για το θαλάσσιο περιβάλλον από το οποίο εξαρτώνται αμφότεροι. Η μεταρρύθμιση θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και η πολιτική θα διαμορφωθεί ως μέρος της ευρύτερης θαλάσσιας οικονομίας με στόχο τη διαμόρφωση πιο εναρμονισμένων πολιτικών για τις θάλασσες και τις παράκτιες περιοχές της ΕΕ μέσω της βελτίωσης των οικονομικών επιδόσεων του κλάδου, της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς και της ενίσχυσης της συνοχής των παράκτιων περιοχών.
Η βιωσιμότητα βρίσκεται στο επίκεντρο της προτεινόμενης μεταρρύθμισης. Βιώσιμη αλιεία σημαίνει αλιεία σε επίπεδα που δεν θέτουν σε κίνδυνο την αναπαραγωγή των αποθεμάτων και εξασφαλίζουν υψηλές μακροπρόθεσμες αποδόσεις. Αυτό απαιτεί τη διαχείριση της ποσότητας των ιχθύων που εξάγονται από το θαλάσσιο περιβάλλον λόγω της αλίευσης. Η Επιτροπή προτείνει, έως το 2015, να έχει επιτευχθεί η εκμετάλλευση των αποθεμάτων σε βιώσιμα επίπεδα, ήτοι σε επίπεδα που ορίζονται ως η μέγιστη ποσότητα αλιευμάτων που μπορεί να αλιευθεί με ασφάλεια κάθε χρόνο και με την οποία διατηρείται το μέγεθος του ιχθυοπληθυσμού σε επίπεδο μέγιστης παραγωγικότητας. Το επίπεδο αυτό είναι γνωστό ως «μέγιστη βιώσιμη απόδοση» (ΜΒΑ). Ο στόχος αυτός τέθηκε στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και εγκρίθηκε στην Παγκόσμια Διάσκεψη κορυφής για την αειφόρο ανάπτυξη το 2002 ως στόχος που πρέπει να επιτευχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το 2015.
Από εκτιμήσεις1
προκύπτει ότι εάν τα αποθέματα αλιεύονταν με αυτό τον τρόπο, το μέγεθός
τους θα αυξανόταν κατά 70% περίπου. Το σύνολο των αλιευμάτων θα
αυξανόταν κατά περίπου 17%, τα εισοδήματα θα αυξάνονταν κατά 24% για
τους αλιείς (ήτοι, θα αυξάνονταν κατά 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ) ανά έτος
και οι μισθοί για τα πληρώματα θα αυξάνονταν κατά 25%.
Ποια είναι τα κύρια στοιχεία των προτάσεων της Επιτροπής;
Πολυετής διαχείριση με βάση το οικοσύστημα
Τα πολυετή σχέδια διαχείρισης θα μετεξελιχθούν, από τα σημερινά σχέδια που αφορούν ένα απόθεμα σε σχέδια που θα στηρίζονται στους τύπους αλιείας – και τα οποία θα καλύπτουν περισσότερα ιχθυαποθέματα σε λιγότερα σχέδια, με στόχο την επίτευξη βιώσιμων επιπέδων έως το 2015. Τα αποθέματα που δεν θα υπάγονται σε σχέδια θα αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης μέσω του καθορισμού αλιευτικών δυνατοτήτων από το Συμβούλιο και μέσω άλλων μέτρων διατήρησης και τεχνικών μέτρων που αποτελούν μέρος του συνόλου των προτεινόμενων μέσων.
Απαγόρευση των απορρίψεων
Τα κράτη μέλη οφείλουν να μεριμνούν για τον εξοπλισμό των αλιευτικών σκαφών τους, ώστε να εξασφαλίζεται η πλήρης τεκμηρίωση όλων των δραστηριοτήτων αλίευσης και μεταποίησης και να παρακολουθείται η τήρηση της υποχρέωσης εκφόρτωσης όλων των αλιευμάτων.
Η απαγόρευση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα πιο αξιόπιστα δεδομένα για τα
ιχθυαποθέματα, καλύτερη στήριξη της διαχείρισης και βελτίωση της
αποδοτικότητας των πόρων. Αποτελεί επίσης κίνητρο για τους αλιείς, ώστε
να αποφεύγουν ανεπιθύμητα αλιεύματα, μέσω τεχνικών λύσεων όπως είναι τα
πιο επιλεκτικά αλιευτικά εργαλεία.
Μέτρα για πιο επικερδή αλιεία
Υποστήριξη της αλιείας μικρής κλίμακας
Ανάπτυξη βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας
Βελτίωση των επιστημονικών γνώσεων
Αποκεντρωμένη διακυβέρνηση
Η πρόταση της Επιτροπής θα συμβάλει στην αποκέντρωση της λήψης αποφάσεων και στην αποσαφήνιση των ρόλων και των υποχρεώσεων του κάθε φορέα. Η μικροδιαχείριση από τις Βρυξέλλες καταργείται και οι νομοθέτες της ΕΕ θα καθορίζουν μόνον το γενικό πλαίσιο, τις βασικές αρχές και προδιαγραφές, τους συνολικούς στόχους, τους δείκτες επιδόσεων και τα χρονικά πλαίσια. Στη συνέχεια τα κράτη μέλη θα αποφασίζουν για τα μέτρα υλοποίησης και θα συνεργάζονται σε περιφερειακό επίπεδο. Η πρόταση περιλαμβάνει διατάξεις που εξασφαλίζουν ότι τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη θα θεσπίσουν μέτρα που θα είναι συμβατά και αποτελεσματικά. Θεσπίζεται ένας εναλλακτικός μηχανισμός βάσει του οποίου η Επιτροπή θα μπορεί να λάβει μέτρα σε περιπτώσεις όπου δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των κρατών μελών ή όταν δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι.
Νέα πολιτική για την αγορά – χειραφέτηση του κλάδου και καλύτερα ενημερωμένοι καταναλωτές
Μέρος της προτεινόμενης δέσμης αποτελεί και η πρόταση περί νέας πολιτικής για την αγορά προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η κοινή οργάνωση των αγορών των αλιευτικών προϊόντων θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της νέας ΚΑΠ. Στόχος της είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ενωσιακού κλάδου, η βελτίωση της διαφάνειας των αγορών και η διασφάλιση συνθηκών ισότιμου ανταγωνισμού για όλα τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά της Ένωσης.
Προβλέπει επίσης τον εκσυγχρονισμό του ισχύοντος καθεστώτος παρέμβασης, δεδομένου ότι δεν δικαιολογείται πλέον ένα σύστημα βάσει του οποίου δαπανάται δημόσιο χρήμα για την καταστροφή αλιευμάτων. Το εν λόγω καθεστώς θα αντικατασταθεί από απλοποιημένο μηχανισμό αποθήκευσης, που θα επιτρέπει στις οργανώσεις παραγωγών να αγοράζουν αλιευτικά προϊόντα, όταν οι τιμές πέφτουν κάτω από ένα ορισμένο επίπεδο, και να τα αποθηκεύουν για να τα διαθέτουν στην αγορά σε μεταγενέστερο στάδιο. Το σύστημα αυτό θα ενισχύσει τη σταθερότητα της αγοράς.
Οι οργανώσεις παραγωγών θα διαδραματίσουν επίσης σημαντικότερο ρόλο στη συλλογική διαχείριση, στην παρακολούθηση και στον έλεγχο. Η καλύτερη εμπορική διάθεση των ενωσιακών προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας θα συμβάλει στη μείωση των αποβλήτων και θα προσφέρει στους παραγωγούς σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την αγορά.
Με τα νέα πρότυπα εμπορίας όσον αφορά τη σήμανση, την ποιότητα και την
ιχνηλασιμότητα θα βελτιωθεί η πληροφόρηση των καταναλωτών οι οποίοι θα
ενισχυθούν στην προσπάθειά τους να υποστηρίξουν τη βιώσιμη αλιεία.
Ορισμένες πληροφορίες στις ετικέτες θα είναι υποχρεωτικές, για να
διαφοροποιούνται, π.χ. τα προϊόντα αλιείας από τα προϊόντα
υδατοκαλλιέργειας· θα είναι δυνατή η αναγραφή και άλλων στοιχείων σε
εθελοντική βάση.
Ένα σύγχρονο και προσαρμοσμένο χρηματοδοτικό μέσο
ια τη στήριξη των στόχων βιωσιμότητας της νέας ΚΑΠ θα χορηγείται χρηματοδοτική συνδρομή της ΕΕ. Η οικονομική ενίσχυση θα εξαρτάται από την τήρηση των κανόνων και η αρχή αυτή θα ισχύει τόσο για τα κράτη μέλη όσο και για τις επιχειρήσεις.
Για τα κράτη μέλη η μη συμμόρφωση μπορεί να έχει ως επίπτωση τη διακοπή, την αναστολή ή τη δημοσιονομική διόρθωση της χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης. Για τις επιχειρήσεις, οι σοβαρές παραβάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε απαγόρευση της πρόσβασης στη χρηματοδοτική ενίσχυση ή σε δημοσιονομικές μειώσεις. Επιπλέον, η πρόταση εισάγει την υποχρέωση από πλευράς κρατών μελών, όταν χορηγούν οικονομική βοήθεια, να λαμβάνουν υπόψη τη συμπεριφορά (ιδίως την απουσία σοβαρών παραβάσεων) των επιχειρήσεων κατά το πρόσφατο παρελθόν.
Ανάληψη ευθύνης σε διεθνές επίπεδο
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) το 85% σχεδόν των παγκόσμιων ιχθυαποθεμάτων για τα οποία υπάρχουν στοιχεία αναφέρεται ως πλήρως εξαντλημένο ή ως υφιστάμενο υπερεκμετάλλευση. Δεδομένου ότι η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αλιευτικών προϊόντων παγκοσμίως από πλευράς αξίας, πρέπει να αναλάβει δράση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η εξωτερική αλιευτική πολιτική πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο τμήμα της ΚΑΠ. Κατά συνέπεια, η ΕΕ θα υποστηρίξει τις ίδιες αρχές περί βιωσιμότητας και διατήρησης των ιχθυαποθεμάτων και περί θαλάσσιας βιοποικιλότητας στους διεθνείς και στους περιφερειακούς οργανισμούς.
Θα συνάψει συμμαχίες και θα αναλάβει δράση με εταίρους ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας και τη μείωση της πλεονάζουσας αλιευτικής ικανότητας.
Στις διμερείς αλιευτικές συμφωνίες με χώρες εκτός ΕΕ, η ΕΕ θα προωθήσει τη βιωσιμότητα, τη χρηστή διακυβέρνηση και τις αρχές της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της έννομης τάξης. Οι υφιστάμενες συμφωνίες αλιευτικής σύμπραξης θα αντικατασταθούν από συμφωνίες βιώσιμης αλιείας που θα εξασφαλίσουν την εκμετάλλευση των αλιευτικών πόρων βάσει έγκυρων επιστημονικών γνωμοδοτήσεων με στόχο μόνον τους πλεονάζοντες πόρους, τους οποίους η χώρα εταίρος δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμεί να αλιεύσει η ίδια. Βάσει των συμφωνιών βιώσιμης αλιείας οι χώρες εταίροι θα αποζημιώνονται για την παροχή πρόσβασης στους αλιευτικούς τους πόρους και θα τους παρέχεται χρηματοδοτική βοήθεια για την εφαρμογή βιώσιμης αλιευτικής πολιτικής.
Θα υπάρξουν νέοι κανόνες για τον έλεγχο και την επιβολή του νόμου;
Η πρόταση συνάδει με το νέο καθεστώς ελέγχου της ΕΕ που ισχύει από το 20102 και ενσωματώνει τα βασικά στοιχεία του καθεστώτος ελέγχου και επιβολής του νόμου όσον αφορά την συμμόρφωση με τους κανόνες της ΚΑΠ. Υπό το πρίσμα της εισαγωγής υποχρέωσης εκφόρτωσης με σκοπό την αποφυγή των απορρίψεων, η Επιτροπή προτείνει υποχρεώσεις παρακολούθησης και ελέγχου, ιδίως όσον αφορά πλήρως τεκμηριωμένους τύπους αλιείας, καθώς και πιλοτικά προγράμματα για νέες τεχνολογίες ελέγχου αλιείας που συμβάλλουν στη βιώσιμη αλιεία.
Πότε θα τεθεί σε ισχύ η μεταρρύθμιση;
Η πρόταση της Επιτροπής αποτελεί σήμερα αντικείμενο διαβούλευσης στο Συμβούλιο Υπουργών Αλιείας και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μολονότι δεν έχει επιτευχθεί ακόμη τελική συμφωνία, τα δύο όργανα εξέφρασαν την υποστήριξή τους ως προς την προσέγγιση που πρέπει να υιοθετηθεί σχετικά με τη λήψη ορισμένων σημαντικών μέτρων. Η υποστήριξη αυτή περιλαμβάνει την εισαγωγή της ΜΒΑ ως στόχο για τη διατήρηση των πόρων, την απαγόρευση των απορρίψεων, την ιδέα της περιφερειακής διακυβέρνησης, την ενίσχυση της συλλογής δεδομένων και επιστημονικών γνωμοδοτήσεων και τη συμπερίληψη στην ΚΑΠ κεφαλαίων σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια και την εξωτερική διάσταση.
Οι νέοι κανόνες θα αρχίσουν να ισχύουν όταν οι προτάσεις θα ψηφιστούν από το Συμβούλιο των Υπουργών και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η εφαρμογή θα γίνει σταδιακά επειδή απαιτείται προσαρμογή του κλάδου προκειμένου να αποδώσει αποτελέσματα. Στη μεταρρύθμιση όμως προβλέπονται σαφείς προθεσμίες.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής μπορείτε να ανατρέξετε στον ιστότοπο:
