30.11.2015
Νέες κατευθυντήριες γραμμές έδωσε στην
δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις 27 Νοεμβρίου, με στόχο την από
κοινού πώληση ελαιολάδου, βοείου κρέατος και αροτραίων καλλιεργειών
Οι συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές στοχεύουν στην στήριξη των
Ευρωπαίων γεωργών, διευκρινίζοντας πώς μπορούν, υπό ορισμένες
προϋποθέσεις,να συνεργάζονται για την από κοινού πώληση ελαιολάδου, βοείου κρέατος και αροτραίων καλλιεργειών χωρίς να παραβαίνουν τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.
Όπως σημειώνεται, η αξία των εν λόγω αγορών ανέρχεται σε πάνω από 80 δισ. ευρώ ετησίως.
Επί του θέματος, η Επίτροπος Margrethe Vestager, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές αποτελούν επεξηγηματικό εγχειρίδιο για τους γεωργούς που περιγράφει πώς μπορούν να οργανωθούν για να πωλούν από κοινού ελαιόλαδο, βόειο κρέας και αροτραίες καλλιέργειες και παράλληλα να συμμορφώνονται πλήρως με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι οι Ευρωπαίοι γεωργοί θα μπορούν να συνεργάζονται για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί, αποκτώντας διαπραγματευτική ισχύ έναντι των αγοραστών».
Ο Επίτροπος Phil Hogan, αρμόδιος για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, δήλωσε: «Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές αποσκοπούν στην ενίσχυση της συλλογικής θέσης των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων ορίζοντας σαφείς και εφαρμόσιμους κανόνες. Βοηθούν τους γεωργούς να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις της αυξανόμενης συγκέντρωσης που παρατηρείται στα στάδια της αλυσίδας που αφορούν τη μεταποίηση και τη λιανική πώληση. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για τη θέσπιση λειτουργικών όρων ανταγωνισμού στις αγορές γεωργικών προϊόντων και για την πλήρη αξιοποίηση των διαθέσιμων εργαλείων στο πλαίσιο της νέας ΚΓΠ.»
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές συμπληρώνουν τη μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) του 2013, η οποία επέφερε ορισμένες αλλαγές στους κανόνες σχετικά με τη συνεργασία των γεωργών. Στόχος των μέτρων που προβλέπει η μεταρρύθμιση της ΚΓΠ είναι η αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας των γεωργών της ΕΕ και η ενίσχυση της διαπραγματευτικής ισχύος τους έναντι των αγοραστών, χωρίς να αναιρείται ο προσανατολισμός τους προς την αγορά
Οι γενικοί κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ απαγορεύουν τις συμφωνίες οι οποίες συνίστανται στον καθορισμό τιμών ή άλλων όρων συναλλαγών ή στην κατανομή των αγορών, εκτός εάν αυτές συμβάλλουν στη βελτίωση της παραγωγής ή της διανομής των προϊόντων, εξασφαλίζοντας συγχρόνως στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα από το όφελος που προκύπτει (άρθρο 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης).
Οι εν λόγω γενικοί κανόνες ανταγωνισμού εφαρμόζονται στον τομέα της γεωργίας με την επιφύλαξη ορισμένων παρεκκλίσεων όπως ορίζονται στον κανονισμό για την κοινή οργάνωση της αγοράς (κανονισμός (ΕΕ) αριθ.1308/2013 — ο «κανονισμός ΚΟΑ»).
Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές αφορούν τρεις παρεκκλίσεις με βάση την απόδοση οι οποίες επιτρέπουν στους παραγωγούς ελαιολάδου, βοείου κρέατος και αροτραίων καλλιεργειών να πωλούν και να καθορίζουν τις τιμές, τις ποσότητες ή άλλους όρους συναλλαγής των προϊόντων αυτών από κοινού μέσω αναγνωρισμένων οργανώσεων, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις (άρθρα 169, 170 και 171 του κανονισμού ΚΟΑ). Ειδικότερα:
-οι οργανώσεις αυτές πρέπει να οδηγούν σε σημαντική βελτίωση της απόδοσης των γεωργών, παρέχοντας υπηρεσίες υποστήριξης, εκτός της πώλησης (για παράδειγμα, υπηρεσίες αποθήκευσης, μεταφοράς ή διανομής)· και
-οι ποσότητες που εμπορεύονται οι οργανώσεις δεν πρέπει να υπερβαίνουν ορισμένα ανώτατα όρια (20 % της σχετικής αγοράς ελαιολάδου και 15 % της εθνικής αγοράς βοείου κρέατος και αροτραίων καλλιεργειών).
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές βοηθούν τους γεωργούς να συμμορφωθούν με αυτές τις απαιτήσεις. Αναμένεται επίσης ότι θα βοηθήσουν τις αρχές ανταγωνισμού και τις δικαστικές αρχές των κρατών μελών κατά την εφαρμογή των νέων κανόνων. Πιο συγκεκριμένα:
-παρέχουν σαφή ορισμό/περιγραφή του τύπου δραστηριοτήτων που μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική βελτίωση της απόδοσης που απαιτείται για να επωφεληθούν οι γεωργοί από την παρέκκλιση, και δίνουν συγκεκριμένα παραδείγματα περιπτώσεων στις οποίες οι εν λόγω δραστηριότητες μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική βελτίωση της απόδοσης·
-εξηγούν πώς μπορεί να υπολογίζεται ότι η ποσότητα που διατίθεται στο εμπόριο από τις οργανώσεις παραγωγών και να ελέγχεται ότι αυτή δεν υπερβαίνει τα όρια, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τις φυσικές διακυμάνσεις του όγκου παραγωγής σε βάθος χρόνου·
-περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο εξαιρετικές περιστάσεις, για παράδειγμα μια φυσική καταστροφή, μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά τον υπολογισμό των ποσοτήτων που διατίθενται στο εμπόριο από οργανώσεις παραγωγών· και
-αναλύουν τις περιπτώσεις στις οποίες οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού και η Επιτροπή μπορούν να εφαρμόζουν ρήτρα ασφαλείας όπως προβλέπεται στον κανονισμό ΚΟΑ. Η εν λόγω ρήτρα ασφαλείας επιτρέπει στις αρχές ανταγωνισμού να ζητούν σε εξαιρετικές περιστάσεις την επανεξέταση ή ακύρωση των συμβάσεων από κοινού εμπορίας μιας οργάνωσης παραγωγών, εάν η αγορά επηρεάζεται αρνητικά στο σύνολό της.
Οι οδηγίες αναμένεται να δημοσιευθούν στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ εντός των προσεχών ημερών.
Το ιστορικό
Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 2015, η Επιτροπή διενήργησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού διατύπωσαν τη γνώμη τους επί του θέματος. Οι παρατηρήσεις από το σύνολο της διαβούλευσης διατίθενται εδώ.
Μέσα από διαδοχικές μεταρρυθμίσεις, η ΚΓΠ είναι πλέον περισσότερο προσανατολισμένη προς την αγορά. Οι Ευρωπαίοι παραγωγοί γεωργικών προϊόντων ανταγωνίζονται πλέον καθημερινά σε πολλές αγορές, όπου αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις:
-τις αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών για καλύτερα, βιώσιμα και ιχνηλάσιμα προϊόντα·
-διεθνή ανταγωνισμό από μη ευρωπαϊκές εισαγωγές·
- επιχειρηματικούς εταίρους, είτε πρόκειται για επιχειρήσεις μεταποίησης ή κατασκευής είτε για εμπόρους λιανικής πώλησης, οι οποίοι είναι συχνά μεγαλύτεροι και σε οικονομικά ισχυρότερη θέση σε σύγκριση με την πλειονότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ευρώπη οι οποίες είναι πολύ μικρές.
Η αξιολόγηση αντικτύπου που διενήργησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της τελευταίας μεταρρύθμισης της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) κατέδειξε την ανάγκη να βελτιωθεί η λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και να δημιουργηθούν οι σωστές συνθήκες ώστε ο γεωργικός τομέας να γίνει πιο ανταγωνιστικός και καινοτόμος. Ειδικότερα, αυτό συνεπάγεται την ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ γεωργών μέσω οργανώσεων παραγωγών και ενώσεων οργανώσεων παραγωγών, και την παράλληλη διασφάλιση του ανταγωνισμού στον τομέα αυτό.
Χρήσιμες ερωτήσεις και απαντήσεις
- Ποιος είναι ο σκοπός των νέων κατευθυντήριων γραμμών;
Το άρθρο 101 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύει τις αντιανταγωνιστικές συμφωνίες εκτός αν οι συμφωνίες αυτές βελτιώνουν την παραγωγή ή τη διανομή, εξασφαλίζοντας συγχρόνως στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα από το όφελος που προκύπτει. Σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς και στον βαθμό που το προβλέπουν, οι κανόνες αυτοί εφαρμόζονται στον γεωργικό τομέα, με την επιφύλαξη ορισμένων παρεκκλίσεων.
Η Μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) του 2013 εισήγαγε τέτοιου είδους παρεκκλίσεις για την πώληση ελαιολάδου, βοείου κρέατος και προϊόντων αροτραίων καλλιεργειών. Ο κανονισμός για την κοινή οργάνωση των αγορών (κανονισμός «ΚΟΑ») παρέχει τη δυνατότητα στις οργανώσεις παραγωγών και στις ενώσεις οργανώσεων παραγωγών στους τρεις αυτούς τομείς να πωλούν και να καθορίζουν τις τιμές, τις ποσότητες ή άλλους όρους συναλλαγής των εν λόγω προϊόντων από κοινού, υπό την προϋπόθεση ότι με τον τρόπο αυτό συμβάλλουν στη σημαντική βελτίωση της απόδοσης μέσω άλλων κοινών δραστηριοτήτων (π.χ. δραστηριότητες διανομής και αποθήκευσης).
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές έχουν ως στόχο να βοηθούν τους γεωργούς, τις οργανώσεις παραγωγών και τις ενώσεις οργανώσεων παραγωγών να εκτιμούν κατά πόσο πληρούν τις προϋποθέσεις για να επωφεληθούν από τις παρεκκλίσεις. Περιλαμβάνουν αναλυτικά διαγράμματα που εξηγούν λεπτομερώς τα στάδια που πρέπει να ακολουθηθούν.
Παρέχουν επίσης παραδείγματα αληθινών περιπτώσεων τήρησης ή μη τήρησης των κανόνων από οργανώσεις γεωργών σε κάθε έναν από τους σχετικούς τομείς.
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές αναμένεται επίσης να διασφαλίσουν τη συνεπή εφαρμογή των παρεκκλίσεων σε όλα τα κράτη μέλη. Θα χρησιμεύουν ως κοινό σημείο αναφοράς για τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού και τα εθνικά δικαστήρια.
- Γιατί οι νέες κατευθυντήριες γραμμές αφορούν τρεις συγκεκριμένους τομείς;
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές εστιάζουν στους νέους κανόνες που θεσπίστηκαν με την τελευταία μεταρρύθμιση της ΚΓΠ, οι οποίοι αφορούν συγκεκριμένα αυτούς τους τρεις τομείς.
- Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούν οι γεωργοί να συμμετέχουν σε δραστηριότητες από κοινού πώλησης;
Οι γεωργοί μπορούν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες από κοινού πώλησης στους τομείς των αροτραίων καλλιεργειών, των προϊόντων εκτροφής βοοειδών και του ελαιολάδου εάν πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
-Οι δραστηριότητες από κοινού πώλησης πρέπει να πραγματοποιούνται από οργανώσεις παραγωγών ή ενώσεις οργανώσεων παραγωγών
(εφεξής «οι οργανώσεις») που αναγνωρίζονται επίσημα από τις εθνικές
αρχές. Σε περίπτωση μεμονωμένων γεωργών οι οποίοι πωλούν από κοινού τα
προϊόντα τους εκτός των εν λόγω οργανώσεων, οι σχετικές δραστηριότητες
θα αξιολογούνται βάσει των συνήθων κανόνων της ΕΕ για τον γεωργικό τομέα
και τον ανταγωνισμό.
-Οι ποσότητες που διατίθενται από κοινού στο εμπόριο από τις οργανώσεις δεν μπορούν να υπερβαίνουν:
-το 15% της εθνικής αγοράς για το βόειο κρέας και τις αροτραίες καλλιέργειες ή
-το 20% της σχετικής αγοράς για το ελαιόλαδο
-Οι οργανώσεις πρέπει να ασκούν και άλλες δραστηριότητες εκτός από τις από κοινού πωλήσεις, π.χ. δραστηριότητες αποθήκευσης ή διανομής, και
-αυτές οι συμπληρωματικές δραστηριότητες πρέπει να οδηγούν σε σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργών στην αγορά (δηλαδή να οδηγούν σε σημαντική βελτίωση της απόδοσης).
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές επεξηγούν τον τρόπο μέτρησης των εμπορεύσιμων ποσοτήτων, ώστε να μην υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια.
Παρέχουν επίσης για καθέναν από τους τρεις τομείς, σαφή παραδείγματα δραστηριοτήτων που μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την απόδοση και περιγράφουν διάφορες τέτοιες περιπτώσεις.
Για παράδειγμα, οι κατευθυντήριες γραμμές εξηγούν πώς οι παραγωγοί ελαιόλαδου θα μπορούσαν να μεταποιούν από κοινού τις ελιές τους ώστε να μοιράζονται το υψηλό επενδυτικό κόστος για την απόκτηση ελαιοτριβείου. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο οι παραγωγοί βοείου κρέατος θα μπορούσαν να προωθούν από κοινού τα προϊόντα τους στην περίπτωση που στοχεύουν στη δημιουργία ενός ιδιαίτερου προϊόντος. Και τα δύο παραδείγματα υπόκεινται στους όρους που καθορίζονται στις νέες κατευθυντήριες γραμμές, όπως περιγράφεται στην ερώτηση 3.
- Πώς οι από κοινού πωλήσεις μπορούν να ενισχύσουν στην πράξη τη θέση των γεωργών;
Πρώτον, εάν οι γεωργοί πωλούν μαζί ποσότητες που αντιστοιχούν μέχρι και στο 15% της εθνικής παραγωγής βοείου κρέατος και αροτραίων καλλιεργειών, και στο 20% της σχετικής αγοράς ελαιολάδου, θα αντιπροσωπεύουν ίση ή και μεγαλύτερη ζήτηση από αυτή των μεγαλύτερων αγοραστών στην αγορά. Ως εκ τούτου, θα μπορέσουν να αυξήσουν σημαντικά τη διαπραγματευτική τους δύναμη και να επιτύχουν καλύτερη ισορροπία έναντι των αγοραστών τους, απ’ό,τι αν πωλούσε ο καθένας χωριστά.
Δεύτερον, με την από κοινού άσκηση υποστηρικτικών δραστηριοτήτων μέσω μιας οργάνωσης, οι γεωργοί θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε φθηνότερες πρώτες ύλες (π.χ. μέσω κοινών συμβάσεων ζωοτροφών ή λιπασμάτων), να μειώσουν το κόστος μεταφοράς ή διανομής και να προσφέρουν πιο ευέλικτες ή πιο αξιόπιστες προμήθειες (π.χ. μέσω της αποθήκευσης και/ή της διανομής). Τέλος, οι γεωργοί θα μπορούν ενδεχομένως να μειώσουν τις δαπάνες τους και να βελτιώσουν τις προσφορές τους, με αποτέλεσμα να είναι πιο ανταγωνιστικοί στην αγορά.
- Οι από κοινού πωλήσεις απαιτούν προηγούμενη άδεια;
Όχι. Οι γεωργοί ή οι οργανώσεις τους πρέπει να ελέγχουν οι ίδιοι εάν η δραστηριότητα από κοινού πώλησης πληροί τους προαναφερθέντες όρους. Ωστόσο, πριν από την ανάληψη τέτοιου είδους δραστηριοτήτων, οι οργανώσεις πρέπει να ενημερώνουν χωρίς καθυστέρηση τις αρμόδιες εθνικές αρχές. Ο κατάλογος των αρμόδιων εθνικών αρχών διατίθεται στη διεύθυνση:
http://ec.europa.eu/agriculture/producer-interbranch-organisations/index_en.htm
- Ποιος είναι ο ρόλος των αρχών ανταγωνισμού;
Οι αρχές ανταγωνισμού είναι αρμόδιες να παρακολουθούν τις αγορές προκειμένου να διατηρούν ισότιμους όρους ανταγωνισμού για όλους τους παράγοντες της αγοράς. Οι αρχές ανταγωνισμού έχουν δικαίωμα να ζητούν από κάθε οντότητα που ασκεί οικονομική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων των γεωργών, να παρέχει τις αναγκαίες πληροφορίες προκειμένου να ελέγχουν κατά πόσον τηρούνται οι κανόνες ανταγωνισμού. Αν μια οργάνωση λάβει ένα τέτοιο αίτημα και επιθυμεί να επωφεληθεί από τις ειδικές παρεκκλίσεις σχετικά με δραστηριότητες από κοινού πώλησης, οφείλει να αποδείξει ότι πληρούνται οι όροι που αναφέρονται στην ανωτέρω ερώτηση 3.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και υπό ορισμένες προϋποθέσεις που επεξηγούνται στις κατευθυντήριες γραμμές, οι αρχές ανταγωνισμού μπορούν να αποφασίσουν ότι μια συμφωνία από κοινού πώλησης δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί ή ότι πρέπει να αναπροσαρμοστεί κατάλληλα.
- Με ποιον τρόπο συνδυάζονται οι κατευθυντήριες γραμμές με άλλες πρωτοβουλίες της Επιτροπής για την ενίσχυση της συνεργασίας των γεωργών;
Στόχος των κατευθυντήριων γραμμών είναι να διευκολύνουν την εφαρμογή στην πράξη των νέων κανόνων που προβλέπονται στον κανονισμό για την ΚΟΑ. Ως εκ τούτου, σκοπός τους είναι να βοηθούν τους γεωργούς να συμμετέχουν σε δραστηριότητες από κοινού πώλησης υπό ορισμένες προϋποθέσεις και να ενισχύουν τη θέση τους στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τη λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και τη θέση των γεωργών σε αυτή. Πρόκειται δε να συγκροτήσει μια ειδική ομάδα για τις γεωργικές αγορές, η οποία θα παρέχει εξωτερικές συμβουλές και εμπειρογνωσία σχετικά με τη λειτουργία των γεωργικών αγορών και τη θέση των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, θα διατυπώνει συστάσεις και θα προτείνει πιθανές πρωτοβουλίες για πολιτικές στον συγκεκριμένο τομέα, λαμβάνοντας υπόψη τις παγκόσμιες προκλήσεις για μια βιώσιμη γεωργία.
papapolimerou@paseges.gr
πηγη:www.paseges.gr
