ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Γιάννης Δεβετζόγλου,
gdevetzoglou@dolnet.gr
«Τους
τελευταίους έξι μήνες δεν μπορούσα να διανύσω 200 μέτρα, ακόμη και όταν
ήταν ευθεία. Μου κοβόταν η ανάσα. Νόμιζα ότι ήταν από το κάπνισμα και
την κακή φυσική κατάσταση, αφού είχα να κάνω γυμναστική 15 χρόνια.Μία συνάδελφος μου είπε ότι ήμουν “κίτρινος”. Αποφάσισα να πάω στο νοσοκομείο».
Ο Γιώργος Κωνσταντινίδης είναι 40 ετών και οι γιατροί του διέγνωσαν αναιμία.
«Είναι συχνό φαινόμενο κάποιοι να παραπονούνται για μειωμένη ενέργεια. Αυτό που βλέπουμε με μια πρώτη ματιά σε όσους εμφανίζουν αναιμία, είναι το χρώμα του δέρματός τους. Είναι χαρακτηριστικά ωχρό. Από 'κει και πέρα, ξεκινάει ένας κυκεώνας εξετάσεων», λέει η Ελένη Μητροπούλου ειδική παθολόγος.Όπως έγινε και στην περίπτωση του κ. Κωσταντινίδη.
«Επειδή δεν υπήρχε προφανής αιτία, στον «Ευαγγελισμό» με “ξετίναξαν” στις εξετάσεις. Από αιματολογικές, μέχρι γαστροσκόπηση, εξέταση παχέος εντέρου με κολονοσκόπηση, έφαγα μία ειδική κάμερα για να επισκοπήσουν το λεπτό μου έντερο και το στομάχι. Γενικά αφού η διατροφή μου δεν δικαιολογούσε τη μειωμένη αιμοσφαιρίνη και το σίδηρο εξονυχιστικό έλεγχο. Κατέληξαν ότι η αιτία που έχανα αίμα ήταν μικροί πολύποδες στο έντερο οι οποίοι και αφαιρέθηκαν».
Η αναιμία είναι μία παθολογική κατάσταση κατά την οποία μειώνεται η ποσότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι αυτά που περιέχουν την αιμοσφαιρίνη, την ουσία που μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς και απομακρύνει το διοξείδιο του άνθρακα. Έτσι μπορεί κάποιος να πάθει ασφυξία, ενώ αναπνέει κανονικά.
Η αναιμία, εάν δεν πρόκειται για γενετική βλάβη όπως είναι η θαλασσαιμίες (μεσογειακή αναιμία κ.λπ.) μπορεί να προκληθεί με δύο τρόπους:
1.Με την απώλεια αίματος, οπότε και μιλάμε γενικά για αναιμία
2.Με την έλλειψη σιδήρου από τον οργανισμό, είτε λόγω διατροφής, είτε λόγω κακής απορρόφησης, οπότε μιλάμε για σιδηροπενική αναιμία.
Ο σίδηρος είναι στοιχείο απαραίτητο για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης.
Η αναιμία δεν είναι νόσος, είναι ένα σύμπτωμα και σύμφωνα με τους ειδικούς τα αίτια είναι πολλά. Εμφανίζεται σε περίπου 15-20% των προεμμηνοπαυσιακών γυναικών, το 50% των εγκύων και το 3% των ανδρών. Επίσης, είναι συχνή στην ηλικία ανάπτυξης.
Πως θα καταλάβουμε ότι έχουμε αναιμία
Τα γενικά συμπτώματα με τα οποία μπορεί να εμφανιστεί μια αναιμία είναι:
1.Εύκολη κόπωση
2.Δύσπνοια, ειδικά σε άτομα με αναπνευστική ανεπάρκεια ή καπνιστές
3.Ταχυκαρδία
4.Πονοκέφαλος (ιδιαίτερα στη μετωπιαία χώρα)
5.Εμβοές στα αυτιά
6.Ανορεξία και εντερικές διαταραχές
7.Το δέρμα αποκτά μια ωχρότητα (κιτρινίζει)
8.Ζαλάδες
Επιπλέον, η χρόνια έλλειψη σιδήρου μπορεί να δώσει τέσσερα χαρακτηριστικά σημάδια:
·Νύχια γίνονται εύθραυστα και κοίλα (κοιλονυχία)
·Γλώσσα γίνεται ατροφική (δεν διακρίνονται οι θηλές της).
·Ξηροστομία
·Ευπάθεια σε λοιμώξεις
Το «σύμπτωμα» με τα… παγάκια
Eάν θέλετε συνεχώς να τρώτε παγάκια, πρέπει να ελέγξετε τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό σας. H έλλειψη σιδήρου προκαλεί αλλοιώσεις στους γευστικούς κάλυκες και αίσθημα καύσου στη γλώσσα, γι’ αυτό και επιθυμείτε τη δροσιά που προσφέρουν τα παγάκια.
Τι συμβαίνει και εκδηλώνεται αναιμία
Οι πιο συχνοί λόγοι για τους οποίος εμφανίζεται η αναιμία:
1. Η ελαττωμένη πρόσληψη σιδήρου από τις τροφές.
2. Η απώλεια αίματος, είτε συνεχής και σε μικρές ποσότητες, είτε οξεία και σε μεγάλη ποσότητα. Συχνά αναφέρονται απώλεια αίματος από αιμορροΐδες, ενεργό πεπτικό έλκος, εντερικούς πολύποδες, εκκολπωματίτιδα, διαφραγματοκήλη και καρκίνος του πεπτικού συστήματος.
3. Σημαντικές μεταβολές στο ανθρώπινο σώμα, κατά τις οποίες οι απαιτήσεις σε σίδηρο αυξάνονται κατά πολύ, όπως είναι η σωματική ανάπτυξη των εφήβων, η κύηση ο θηλασμός, αλλά και ειδικές κατάστασης όπως έντονης κόπωσης είτε από άσκηση είτε από εργασία ακόμη και από στρες.
4. Η κακή απορρόφηση του σιδήρου η οποία εντάσσεται στα πλαίσια κάποιων συνδρόμων δυσαπορρόφησης που εκδηλώνονται συνήθως από την παιδική ηλικία.
Υπάρχουν αρκετά είδη αναιμίας, όπως και τρόποι κατάταξης ανάλογα με την αιτία της, τη μορφολογία των ερυθρών αιμοσφαιρίων και την ανταπόκρισή της στη θεραπεία. Η σιδηροπενική είναι η πιο συχνή αναιμία και χαρακτηρίζεται από την έλλειψη σιδήρου στον οργανισμό.
Για ποιο λόγο μειώνεται ο σίδηρος
Περίπου το 30% του ολικού σιδήρου του οργανισμού βρίσκεται αποθηκευμένο στο συκώτι, τον σπλήνα και το μυελό των οστών με τη μορφή ουσιών όπως η φεριτίνη και η αιμοσιδηρίνη.
Ο οργανισμός έχει αποθήκες σιδήρου στο σώμα και γι' αυτό μπορεί να «αντέξει» ένα χρονικό διάστημα στην έλλειψή του. Σύντομα όμως αυτές μπορεί να εξαντληθούν και να παρατηρηθεί η αναιμία.
Οι πιο συχνές περιπτώσει που μειώνεται ο σίδηρος είναι:
1. Δίαιτες πείνας με σκοπό την άμεση απώλεια κιλών.
Eάν κάνετε συχνά στερητικές δίαιτες, τότε είναι πολύ πιθανό να έχετε εξαντλήσει τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό σας. Το ίδιο μπορεί να συμβεί εάν αποφεύγετε το κρέας και τα αυγά, ακολουθώντας μια χορτοφαγική διατροφή.
Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν αρκεί η αναπλήρωση του χαμένου σιδήρου με τα συμπληρώματα σιδήρου που θα συστήσει ο γιατρός, αλλά πρέπει να τροποποιήσετε και τις διατροφικές σας συνήθειες, ώστε να μην αντιμετωπίσετε ξανά αυτό το πρόβλημα.
2. Ο σίδηρος δεν απορροφάται επαρκώς
Η μειωμένη απορρόφηση του σιδήρου από το έντερο είναι κάτι που συνήθως παρουσιάζεται με την πρόοδο της ηλικίας, ενώ σπανιότερα οφείλεται σε κάποια πάθηση (π.χ. στη νόσο του Crohn). Γι’ αυτό, πολλοί ειδικοί συστήνουν στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας -άνω των 60 ετών- τη λήψη μιας πολυβιταμίνης, που συμβάλλει, μεταξύ άλλων, και στην καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου από το έντερο.
3. Έμμηνος ρύση
Εάν έχετε έμμηνο ρύση και πολύ περισσότερο στις περιπτώσεις με αρκετή απώλεια αίματος
4. Κατάχρηση φαρμάκων
Η κατάχρηση της ασπιρίνης καθώς και των άλλων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ενδέχεται να προκαλέσει γαστρεντερική αιμορραγία και ως εκ τούτου αναιμία.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι εκτός από την ξαφνική γαστρορραγία που μπορεί να προκαλέσουν τα αντιφλεγμονώδη, είναι πιθανό να δημιουργήσουν και μικρές αφανείς αιμορραγίες στο πεπτικό, που τελικά γίνονται αντιληπτές από τη σημαντική αναιμία που προκαλούν.
Γι’ αυτό τα εν λόγω φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται μόνο όταν είναι απαραίτητο και κατά κανόνα μετά το φαγητό ή με τη συνοδεία κάποιου γαστροπροστατευτικού φαρμάκου.
Η μέτρηση της αναιμίας
Μία απλή εξέταση αίματος αρκεί. Σε αυτή θα βρεθούν χαμηλός αιματοκρίτης, δηλαδή μικρή ποσότητα ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης και σιδήρου.
Ταυτόχρονα με την εξέταση αίματος θα διαπιστωθεί και η κατάσταση των αποθηκών του σιδήρου.
Ο γενικός κανόνας είναι ότι όταν η αιμοσφαιρίνη είναι κάτω από 10 g/dL στις γυναίκες και κάτω από 12 g/dL στους άνδρες, τότε υπάρχει αναιμία.
Επιπλέον, προσμετρώνται οι χαμηλές τιμές της φεριτίνης (30-250), που βοηθά στην αποθήκευση του σιδήρου, είναι ενδεικτικές των χαμηλών αποθεμάτων σιδήρου.
Γιατί είναι συχνότερη στις γυναίκες
Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες από τους άνδρες λόγω των απωλειών αίματος κατά την εμμηνορρυσία αλλά και εξαιτίας των μικρότερων αποθηκών σιδήρου που έχουν στον οργανισμό τους.
«Κατά την εγκυμοσύνη, η αναιμία είναι έως ένα βαθμό «φυσιολογική», αφού η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης υπολογίζεται σε μεγαλύτερο από πριν όγκο πλάσματος (πλάσμα: το αίμα χωρίς τα έμμορφα συστατικά του, δηλ. τα ερυθρά αιμοσφαίρια). Επειδή ακριβώς οι πιθανότητες ανάπτυξης σιδηροπενίας είναι αρκετά μεγάλες, γι' αυτό και αρκετοί γυναικολόγοι προτιμούν την προληπτική χορήγηση συμπληρωμάτων σιδήρου στις εγκύους και στις θηλάζουσες μητέρες» εξηγεί η Ιωάννα Τσιαούση, μαιευτήρας - γυναικολόγος.
Ιδιαίτερη κατάσταση στα παιδιά
Στα παιδιά και τους εφήβους μπορεί να έχουμε και άλλες εκδηλώσεις, όπως υπνηλία, ευερεθιστότητα, αδυναμία συγκέντρωσης και εξασθένιση του ανοσοποιητικού τους συστήματος.
Αν η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, είναι πιθανή η μειωμένη σωματική ανάπτυξη και, σε βαρύτερες περιπτώσεις, η εκδήλωση καρδιακής ανεπάρκειας.
Η διάγνωσή της γίνεται πολύ εύκολα με μια απλή εξέταση αίματος, ενώ και σε αυτές τις περιπτώσεις φυσικά, το σημαντικό είναι να εντοπιστεί το αίτιο που οδήγησε σε αυτήν, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους ενήλικες.
Περαιτέρω εξετάσεις που βοηθούν στη διερεύνησή της μπορεί να γίνουν κατά περίπτωση, ανάλογα με τη γνώμη του θεράποντος ιατρού.
Αντιμετώπιση και θεραπεία
Καταρχάς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το αίτιο που προκαλεί την αναιμία, σε περίπτωση που δεν είναι μόνο διατροφική διαταραχή.
Ακολούθως συστήνεται αυξημένη πρόσληψη σιδήρου μέσω της τροφής ή με τη χρήση κάποιου φαρμακευτικού σκευάσματος.
Στη δεύτερη περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν πόνος στην κοιλιά, δυσκοιλιότητα ή διάρροια και χρώση των κοπράνων προς το μαύρο.
Η απορρόφηση του σιδήρου είναι καλύτερη αν ληφθεί με άδειο στομάχι, αν όμως ο ασθενής δεν μπορεί να το ανεχτεί, τότε μπορεί να πίνει λίγο χυμό πορτοκαλιού αμέσως μετά.
Η βιταμίνη C άλλωστε βοηθά την απορρόφησή του, ενώ το αντίθετο αποτέλεσμα έχουν το γάλα και τα αντιόξινα φάρμακα για την πέψη. Αν χρειαστεί, η θεραπεία γίνεται με ενδομυϊκές ενέσεις.
Η διάρκεια της θεραπείας, αν έχει αντιμετωπιστεί το αίτιο που προκάλεσε την αναιμία, είναι τουλάχιστον τρίμηνη, αφού απαιτείται η πλήρωση των αποθηκών σιδήρου στον οργανισμό.
Κατά την πορεία της, χρειάζεται κλινική και εργαστηριακή παρακολούθηση, για να διαπιστωθεί αν ο οργανισμός ανταποκρίνεται στη θεραπεία.
Κατά 25% απορροφάται από ζωικές πηγές, ενώ μόλις 6% από φυτικές πηγές. Εξαίρεση παοτελούν τα σατυρανθή λαχανικά (μπροκολο, κουνουπίδι, λαχανακαι Βρυξξελλών) που η απορρόφηση του φτάνει το 25% επίσης.
Η απορρόφηση του μπορεί να διπλασιαστεί ή ακόμα και να τριπλασιαστεί με ένα ποτήρι φυσικό χυμό πορτοκάλι.
Η διατροφή που αυξάνει το σίδηρο
«Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι το κόκκινο κρέας και κυρίως το συκώτι καθώς και τα όσπρια. Σε περιπτώσεις που αυτό δεν είναι αρκετό, χρησιμοποιείται η χορήγηση σιδήρου με τη μορφή χαπιών» εξηγεί ο διαιτολόγος – διατροφολόγος MSc Αναστάσιος Παπαλαζάρου.
Επίσης, κατά την εγκυμοσύνη χορηγούνται πάντα σκευάσματα σιδήρου, εφόσον η διατροφή δεν επαρκεί συνήθως για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών.
Oι «καλοί» και οι «κακοί» συνδυασμοί
O σίδηρος που περιέχουν όλα τα φυτικά τρόφιμα -και όχι μόνο το σπανάκι- απορροφάται σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με το ζωικό σίδηρο, γι’ αυτό και πρέπει να προσέχετε με ποια τρόφιμα τον συνδυάζετε, ώστε να μειώσετε τις «απώλειες».
Oι καλοί συνδυασμοί
Για να αυξήσετε την απορρόφηση του φυτικού σιδήρου, συνδυάστε τα τρόφιμα που τον περιέχουν με:
• Xυμό πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ, πεπόνι, φράουλες, ακτινίδια κλπ., δηλαδή φρούτα πλούσια σε βιταμίνη C.
• Mπρόκολο, λαχανάκια Bρυξελλών, ντομάτα και χυμό ντομάτας, πατάτες, πράσινες και κόκκινες πιπεριές, δηλαδή λαχανικά πλούσια σε βιταμίνη C.
• Λευκό κρασί, οι πολυφαινόλες του οποίου ευνοούν την απορρόφηση του σιδήρου.
• Kρέας, ψάρι ή πουλερικά, δηλαδή πηγές ζωικού σιδήρου.
Oι κακοί συνδυασμοί
Η απορρόφηση του φυτικού σιδήρου μειώνεται όταν αυτός συνδυάζεται με:
• Kαφέ, τσάι, αναψυκτικά τύπου κόλα και σοκολάτα.
• Kόκκινο κρασί.
• Γάλα, τυρί, γιαούρτι, καθώς και συμπληρώματα ασβεστίου.
• Φυτικές ίνες, π.χ. σιτηρά ολικής άλεσης.
• Σόγια και προϊόντα σόγιας.
• Παντζάρια, γλυκοπατάτα και σπανάκι.
• Kρόκο αυγού.
Tα μυστικά του σιδήρου
• 4-5 γρ. σιδήρου περιέχει ο οργανισμός ενός υγιούς ενηλίκου (40-50 mg ανά κιλό σωματικού βάρους).
• Tο 70% του σιδήρου στο σώμα μας είναι σε «άμεση χρήση» (περιέχεται στην αιμοσφαιρίνη) και το 18% είναι αποθηκευμένο (στη φερριτίνη).
• 1-1,2 mg είναι οι ημερήσιες ανάγκες μας σε σίδηροκαι αντιστοιχούν στις ημερήσιες απώλειες από τα υγρά του οργανισμού (στις γυναίκες η έμμηνος ρύση είναι πρόσθετη αιτία απώλειας σιδήρου).
• H συνολική ποσότητα του σιδήρου στον οργανισμό μας παραμένει σταθερή, εφόσον οι μικρές ημερήσιες απώλειες αναπληρώνονται με την τροφή.
• 10-30 mg σιδήρου λαμβάνονται κατά μέσο όρο με την τροφή, εκ των οποίων απορροφάται μόνο το 10% (1-3mg).
• Όταν μειώνονται τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό μας, τότε αυξάνεται έως και κατά δέκα φορές η απορρόφησή του από το έντερο (ο οργανισμός μας, δηλαδή, προσπαθεί να αναπληρώσει το κενό - εφόσον, βέβαια, βρίσκει διαθέσιμο σίδηρο στο έντερο, προερχόμενο από τις τροφές που καταναλώνουμε).
Πηγή : Web Only
ygeia.tanea.g
