25/4/2016
Για όλες τις εξελίξεις που αφορούν τον τομέα της βιομηχανικής τομάτας
μίλησε σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στον ΑγροΤύπο η Σοφί
Κολβίν, γενική γραμματέας του Διεθνούς Συμβουλίου Βιομηχανικής Τομάτας
(WPTC). Για την Ελλάδα αναγνωρίζει ότι το δυναμικό της παραγωγής παραμένει ισχυρό, παρά τη σημαντική μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων τα προηγούμενα χρόνια, εάν πραγματοποιηθούν επενδύσεις τόσο από τους παραγωγούς όσο και από τους μεταποιητές. Τονίζει επίσης πόσο σημαντική είναι η συνεργασία μεταξύ παραγωγών και μεταποιητών για την καλύτερη οργάνωση της παραγωγής και τη βελτίωση της τεχνολογία παραγωγής, και πως αυτό επιτυγχάνεται μέσα από διεπαγγελματικές οργανώσεις. Τέλος μας ενημέρωσε ότι το επόμενο συνέδριο του WPTC θα λάβει χώρα στην Ελλάδα, τον Ιούνιο του 2018, όπου και θα εορταστεί η 20η του επέτειος.
Σχετικά με το μέλλον της βιομηχανικής τομάτας εκτιμά πως το επόμενο βήμα που θα αυξήσει την παραγωγή είναι η βελτιστοποίηση όλων των καλλιεργητικών τεχνικών μέσω της μοντελοποίησης μέσα από τη συλλογή πληροφοριών από αισθητήρες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones). Όσον αφορά το παγκόσμιο ισοζύγιο της παραγωγής και της ζήτησης, προβλέπεται ισορροπημένο για το 2016, αφού η ολοένα αυξανόμενη παραγωγή καλύπτεται από την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και την αύξηση στην μέση κατά κεφαλή κατανάλωση στις περισσότερες περιοχές του κόσμου.
Ανέφερε επίσης ότι το μοντέλο παραγωγής που ακολουθεί η Καλιφόρνια, που περιλαμβάνει γενικευμένη χρήση στοχευμένης υδρολίπανσης, χρήση νέων υβριδίων προσαρμοσμένων στις εκάστοτε εδαφοκλιματικές συνθήκες, επαγγελματισμό των παραγωγών και ισχυρό δίκτυο ερευνητών και γεωργικών συμβούλων, μπορεί να αποτελέσει πρότυπο και για άλλες χώρες για να αυξήσουν τις αποδόσεις τους.
Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις στην αγορά της βιομηχανικής τομάτας; Ποια είναι τα σημαντικότερα στατιστικά του τομέα της βιομηχανικής τομάτας, όσον αφορά την παραγωγή, τις εισαγωγές, τις εξαγωγές κλπ;
Η παραγωγή και η κατανάλωση των προϊόντων της τομάτας αυξάνεται κατά μέσο όρο 3% ετησίως τις τελευταίες δύο δεκαετίες σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα από τους 25 εκατ. τόνους το 1995 να φτάσει στους 32 εκατ. τόνους το 2005 και τους 41 εκατ. τόνους το 2015. Την ίδια περίοδο, το παγκόσμιο εμπόριο των προϊόντων της τομάτας έχει επίσης αυξηθεί, διπλασιάζοντας την αξία του μεταξύ του 2005 και του 2013, φτάνοντας τα 6,9 δις δολάρια το 2014. Η Ιταλία παραμένει η μεγαλύτερη εξαγωγέας προϊόντων τομάτας στον κόσμο με περισσότερους από 1,2 εκατ. τόνους κονσερβοποιημένης τομάτας (χυμός τομάτας) να έχουν εξαχθεί το 2015, ενώ η δεύτερη Ισπανία έχει εξάγει μόνο 145 χιλιάδες τόνους. Στις εξαγωγές τοματοπολτού (πελτέ) η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας με 990 χιλιάδες τόνους, ακολουθεί η Ιταλία με 656 χιλιάδες τόνους και οι ΗΠΑ με 459 χιλιάδες τόνους.
Ποιες είναι οι κύριες τάσεις όσον αφορά τις καλλιεργούμενες εκτάσεις και την παραγωγή σε παγκόσμιο επίπεδο; Η Ισπανία έχει διπλασιάσει την παραγωγή της κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών, ενώ η παραγωγή της Κίνας φαίνεται να σταθεροποιείται μετά από την εκρηκτική είσοδο που πραγματοποίησε στην αγορά της βιομηχανικής τομάτας. Τι προβλέπετε μεσοπρόθεσμα;
Παρά το γεγονός ότι έχουμε μεταποίηση της τομάτας σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, οι δέκα μεγαλύτερες χώρες παραγωγής αντιπροσωπεύουν το 87% του συνολικού όγκου των 41,3 εκατ. τόνων που μεταποιήθηκαν το 2015. Με 13 εκατ. τόνους επεξεργασμένης τομάτας το 2015, η Καλιφόρνια είναι με διαφορά η μεγαλύτερη παραγωγός, με την Κίνα (5,6 εκατ. τόνους) και την Ιταλία (5,4 εκατ. τόνους) να παλεύουν για τη δεύτερη θέση. Ακολουθεί η Ισπανία, η οποία όντως είδε την παραγωγή της να αυξάνεται γρήγορα τα τελευταία χρόνια στα 3 εκατ. τόνους, όπως και η Τουρκία (2,7 εκατ. τόνους) και η Πορτογαλία (1,6 εκατ. τόνους). Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πως θα διαμορφωθεί η βιομηχανία τα επόμενα χρόνια καθώς επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες και αρκετοί από αυτούς όπως οι ισοτιμίες των νομισμάτων, οι εισαγωγικοί δασμοί ή το κόστος των μεταφορικών, δεν μπορούν να επηρεαστούν από τη βιομηχανία. Για παράδειγμα, ποιος θα μπορούσε να προβλέψει πριν από λίγα χρόνια ότι η κινεζική βιομηχανία θα μείωνε την παραγωγή της και θα έκλεινε μερικά από τα καινούργια εργοστάσια της, τη στιγμή που η κινεζική παραγωγή κατέγραφε ισχυρή αύξηση και αποτελούσε την κύρια απειλή για τις υπόλοιπες χώρες παραγωγής;
Υπάρχουν καινοτόμες τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια της βιομηχανικής τομάτας;
Μετά την πρόοδο που σημειώθηκε με την εφαρμογή της υδρολίπανσης, τη διαχείριση της άρδευσης και την ανάπτυξη μοντέρνων υβριδίων τις τελευταίες δεκαετίες, το επόμενο βήμα που θα βελτιώσει την παραγωγή της βιομηχανικής τομάτας είναι η βελτιστοποίηση όλων των καλλιεργητικών τεχνικών μέσω της μοντελοποίησης και η χρήση μεγάλου όγκου δεδομένων (big data) με τη συλλογή πληροφοριών από αισθητήρες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), που τελικά θα επιτρέπουν την καλύτερη στοχευμένη άρδευση, λίπανση και λοιπές επεμβάσεις (πχ φυτοπροστασία) στα χωράφια και θα προγραμματίσουν πιο σωστά τη συγκομιδή.
Στην Καλιφόρνια σήμερα οι καλλιεργητές βιομηχανικής τομάτας παράγουν περισσότερους τόνους ανά στρέμμα σε σύγκριση με το παρελθόν. Πως κατάφεραν να αυξήσουν τις αποδόσεις; Είναι το «μοντέλο της Καλιφόρνια» παράδειγμα προς μίμηση και για άλλους καλλιεργητές στον κόσμο;
Οι αποδόσεις στην Καλιφόρνια από τους 8,5 τόνους το στρέμμα που ήταν στις αρχές του 2000, έχουν φτάσει πλέον τους 11 τόνους το στρέμμα και συνεχίζουν να αυξάνονται. Η συγκεκριμένη περιοχή επωφελείται από τις άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες για την παραγωγή τομάτας. Και αν το κλίμα και το έδαφος είναι αδύνατο να μεταφερθούν σε μια άλλη χώρα, οι περισσότερες από τις καλλιεργητικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην Καλιφόρνια, όπως η γενικευμένη χρήση στοχευμένης υδρολίπανσης, η χρήση νέων υβριδίων προσαρμοσμένων στις εκάστοτε εδαφοκλιματικές συνθήκες, ο επαγγελματισμός των παραγωγών, το ισχυρό δίκτυο ερευνητών και γεωργικών συμβούλων, μπορούν να αντιγραφούν και να βοηθήσουν άλλες χώρες να αυξήσουν περαιτέρω τις αποδόσεις τους.
Πόσο σημαντική είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των επαγγελματικών οργανώσεων των παραγωγών και της μεταποιητικής βιομηχανίας, προκειμένου να διατηρηθεί ο τομέας βιώσιμος για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη;
Οι παραγωγοί και οι μεταποιητές της βιομηχανικής τομάτας χρειάζονται ο ένας τον άλλο και η βιομηχανία μπορεί να είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα μόνο εάν αναπτυχθεί μια αμοιβαία επωφελής (win-win) συνεργασία έτσι ώστε και οι δύο πλευρές να αποτελούνται από κερδοφόρες επιχειρήσεις. Η συνεργασία μεταξύ παραγωγών και μεταποιητών είναι απαραίτητη για την καλύτερη οργάνωση της παραγωγής και τη βελτίωση της τεχνολογίας παραγωγής, κάτι που μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από διεπαγγελματικές οργανώσεις, όπως αυτές που υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια στη Γαλλία ή αυτές που δημιουργήθηκαν πρόσφατα στην Ιταλία ή έστω μέσω της καλής σχέσης μεταξύ ενός εργοστασίου και των συνεργαζόμενων παραγωγών του.
Πιστεύετε πως υπάρχουν περιθώρια να αυξηθεί περαιτέρω η παγκόσμια κατανάλωση της βιομηχανικής τομάτας;
Η παγκόσμια κατανάλωση των προϊόντων τομάτας αυξήθηκε με ένα ετήσιο ρυθμό της τάξης του 3,3% κατά τη διάρκεια των τελευταίων 18 ετών και πλέον έχει φτάσει στους 39 εκατ. ισοδύναμους τόνους φρέσκιας βιομηχανικής τομάτας το 2014. Η κατανάλωση το 2016 αναμένεται να αυξηθεί στους 40 εκατ. τόνους και οι τρέχουσες προβλέψεις για την παραγωγή κάνουν λόγο για 39,4 εκατ. τόνους, κάτι που σημαίνει πως η αγορά βρίσκεται σε ισορροπία. Εκτός τα δημογραφικά στοιχεία (αύξηση του πληθυσμού) που παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην αύξηση της κατανάλωσης, είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε ότι παράλληλα έχουμε και μια αύξηση στην μέση κατά κεφαλή κατανάλωση στις περισσότερες περιοχές του κόσμου. Η μέση κατά κεφαλή κατανάλωση είναι τώρα 5,4 κιλά το χρόνο, όταν το 1996/97 ήταν μόνο 4 κιλά το χρόνο. Σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης και στη Βόρεια Αμερική η κατά κεφαλή κατανάλωση είναι σταθερά υψηλή στα επίπεδα των 22 κιλών το χρόνο, ενώ παράλληλα αυξάνεται σε γοργούς ρυθμούς η κατανάλωση στην Αφρική, την Ασία, τη Νότιο Αμερική και τη Μέση Ανατολή, όπου αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% του συνολικού όγκου που καταναλώνεται, σε σύγκριση με το 30% που ήταν πριν από 15 χρόνια.
Πόσο σημαντική είναι η Ελλάδα για την παγκόσμια παραγωγή βιομηχανικής τομάτας και τι πιστεύετε πως πρέπει να κάνουν οι Έλληνες παραγωγοί;
Στην Ελλάδα η καλλιέργεια της βιομηχανικής τομάτας έχει μειωθεί και πλέον παράγει περίπου 500 χιλιάδες τόνους, όταν στα τέλη του 1990 είχε φτάσει μέχρι και τους 1,2 εκατ. τόνους. Παραμένει ωστόσο μια από τις 10 κορυφαίες εξαγωγικές δυνάμεις στον τοματοπολτό με περισσότερους από 50 χιλιάδες τόνους ετησίως. Η μείωση της παραγωγής οφείλεται στο κλείσιμο των μικρών επιχειρήσεων και τη συγκέντρωση του κλάδου, αν και το γεωργικό δυναμικό παραμένει ισχυρό εάν πραγματοποιηθούν επενδύσεις τόσο από τους παραγωγούς όσο και από τους μεταποιητές.
Πείτε μας μερικά πράγματα σχετικά με την ιστορία και τη σπουδαιότητα του Διεθνούς Συμβουλίου Βιομηχανικής Τομάτας (WPTC)
Το Διεθνές Συμβούλιο Βιομηχανικής Τομάτας (WPTC) ιδρύθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Μεσογειακής Ένωσης της Βιομηχανικής Τομάτας (AMITOM) το 1998, μετά από αρκετά χρόνια συζητήσεων, με σκοπό να παρέχει ένα παγκόσμιο φόρουμ για όλους τους εμπλεκόμενους στο χώρο της βιομηχανικής τομάτας, για να συζητούν, να ανταλλάσσουν ιδέες, να προωθούν την κατανάλωση των προϊόντων της τομάτας σε όλο τον κόσμο και να εργαστούν μαζί για τον «Κώδικα Τροφίμων» και τα νέα πρότυπα για τα προϊόντα τομάτας. Από τότε τα μέλη της συνεδριάζουν τουλάχιστον δύο φορές ετησίως και κάθε δύο χρόνια, διοργανώνουν το Παγκόσμιο Συνέδριο Βιομηχανικής Τομάτας (World Processing Tomato Congresses) για να δώσει σε όλους που σχετίζονται με τον τομέα, όπως τις σποροπαραγωγικές επιχειρήσεις, τους παραγωγούς, τους μεταποιητές, τους εμπόρους, τους κατασκευαστές εξοπλισμού και τους ερευνητές, τη μοναδική ευκαιρία να συναντηθούν και να συζητήσουν όλα τα θέματα που επηρεάζουν τον τομέα.
Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία, καθώς συνδυάζει ένα επιστημονικό συμπόσιο, όπου ερευνητές που εργάζονται σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα σε όλο τον κόσμο έρχονται και παρουσιάζουν το έργο τους, ενώ περιλαμβάνει και επισκέψεις σε αγροτικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Περισσότεροι από 400 συμμετέχοντες έλαβαν μέρος στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Σαντιάγο (Χιλή) το Μάρτιο του 2016, που ήταν ένας μεγάλος αριθμός για την πρώτη εκδήλωση αυτού του τύπου που πραγματοποιήθηκε στην αναπτυσσόμενη αγορά της Νότιας Αμερικής. Το επόμενο συνέδριο θα λάβει χώρα στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2018 και υπόσχεται να προσελκύσει ακόμη περισσότερους συμμετέχοντες που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν αυτή την ευκαιρία για να ανακαλύψουν μια καταπληκτική χώρα και τα πολυάριθμα νησιά της. Θα είναι επίσης το ιδανικό μέρος για να γιορτάσουμε την 20η επέτειο του WTC.
Νίκος Κατσένιος
katsenios@agrotypos.gr
πηγη:www.agrotypos.gr
