Η Παιώνια είναι γένος ενός ιδιαίτερα όμορφου αγριολούλουδου που
συναντάται στην ελληνική ύπαιθρο και γενικότερα στην Μεσόγειο. Στην
Ελλάδα συναντώνται συνολικά πέντε διαφορετικά είδη Παιώνιας.
Η κοινή της ονομασία διαφέρει από τόπο σε τόπο. Στην περιοχή του Λασιθίου την αποκαλούν αγριοροδαρά, στα Λευκά όρη ψευθιά, στην Ζάκυνθο νεράιδα, σε άλλες περιοχές πηγουνιά, παγώνι, τσαλαπετεινό, τριαντάφυλλο του βουνού, αψουνιά και αγριομαντζουράνα.
Μπορούμε να τις φυτέψουμε τόσο στον κήπο όσο και στο μπαλκόνι μας, καθώς επίσης έχουν ξεχωριστή θέση μέσα στο βάζο αλλά και ως νυφικά μπουκέτα.
Είναι φυλλοβόλος θάμνος όπου από τον Απρίλιο αρχίζουν να δημιουργούνται τα όμορφα λουλούδια της. Δημιουργεί μονά ή διπλά άνθη ανάλογα με την ποικιλία. Μεγαλύτερη ζήτηση έχουν οι διπλές ποικιλίες. Μπορούμε να την βρούμε σε πολλά χρώματα όπως λευκές, ροζ και κόκκινες, αλλά κυριαρχεί η λευκή διπλή ποικιλία και η ροζ διπλή ποικιλία.
Το υπέργειο τμήμα της ξεραίνεται μετά την ανθοφορία. Έχει βλαστό συνήθως κοκκινωπό και λείο στα περισσότερα είδη. Τα φύλλα της είναι δηλητηριώδη, πάντα σύνθετα, δις τρισχιδή, με πολλές διαιρέσεις. Τα άνθη φυτρώνουν ανά ένα σε κάθε βλαστό και τα πέταλα ποικίλουν σε μέγεθος, σχήμα και αριθμό, καθώς και σε χρώμα. Οι στήμονες είναι πολυάριθμοι, με κίτρινους ανθήρες, και τα στίγματα ρόδινα, ενώ ο καρπός αποτελείται από χνουδωτούς θυλάκους σε σχήμα αμυγδάλου, γεμάτους μεγάλα, στρογγυλά, μαύρα γόνιμα και κόκκινα άγονα σπέρματα.
Για να τα κρατήσει περισσότερο τα λουλούδια θα πρέπει να βρίσκεται σε σημείο με ημισκιά. Το έδαφος της θα πρέπει να έχει καλή στράγγιση και να γίνονται συχνά πότισμα. Η συχνή λίπανση την άνοιξη και το φθινόπωρο θα βοηθήσει περισσότερο.
Δεν αντέχει σε περιοχές όπου επικρατεί ξηρασία. Έχει εξαιρετική αντοχή στον παγετό ακόμα και μέχρι τους - 15 βαθμούς κελσίου. . Γι’ αυτό το λόγο σε ψυχρές περιοχές καλό είναι να τοποθετούμε ένα προστατευτικό στρώμα (π.χ. άχυρα) πάνω από το ρίζωμα των φυτών. Τα νεαρά φυτά απαιτούν μερικά χρόνια ως την πρώτη ανθοφορία τους. Καλό θα είναι να μην αλλάζουμε συχνά θέση την παιώνια αλλά και να μην κάνουμε συχνά μεταφυτεύσεις. Η καλύτερη εποχή για να την φυτεύουμε είναι ο Οκτώβρης όταν έχει τελειώσει η ζέστη του καλοκαιριού.
Τα τυπικά είδη πολλαπλασιάζονται με σπορά το φθινόπωρο (οι σπόροι φυτρώνουν μετά 2-3 χρόνια), ενώ οι ποώδεις ποικιλίες με διαίρεση και οι δενδρώδεις ποικιλίες με εμβολιασμό.
Η διαδρομή της παιωνίας στην ιστορία αρχίζει από τον Oμηρο. Στην Ιλιάδα, αναφέρεται ο μύθος του Παιώνα, μαθητή του Ασκληπιού, «ός πάντα φάρμακα οίδεν» και ο οποίος πεθαίνοντας μεταβλήθηκε σε φυτό που ονομάστηκε Παιωνία. Αυτή είναι η μυθική αφετηρία για την μετέπειτα χρησιμοποίηση του φυτού ως φαρμακευτικού σε όλο τον αρχαίο κόσμο, στη Ρώμη, στο Βυζάντιο, στην Αναγέννηση και στους νεότερους χρόνους.
Παραδόξως, η παιωνία ήταν μέχρι πρόσφατα ελάχιστα γνωστή στην Ελλάδα. Η έρευνα και η συστηματική μελέτη της χλωρίδας που άρχισε το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας στις δεκαετίες του 1970 και 1980, με τους κορυφαίους βοτανολόγους W.T. Stern και P.H. Davis και συλλέκτρια την Eλλη Σταματιάδου, ανακάλυψε νέα είδη και υποείδη και διεύρυνε τη γεωγραφική εξάπλωση της παιωνίας στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα.
Η Παιώνια είναι γένος ενός ιδιαίτερα όμορφου αγριολούλουδου που συναντάται στην ελληνική ύπαιθρο και γενικότερα στην Μεσόγειο. Στην Ελλάδα συναντώνται συνολικά πέντε διαφορετικά είδη Παιώνιας.
Από αυτές η πιο διαδεδομένη είναι η Παιώνια η αρσενική (Paeonia mascula) που φύεται σε πολλά βουνά της Ελλάδας ενώ σπανιότερες και ιδιαίτερα όμορφες είναι, η Παιώνια του Κλούσιου που φύεται στην Κρήτη και στην Κάρπαθο και οι ντόπιοι ονομάζουν πηγουνιά καθώς και η Παιώνια της Ρόδου που είναι ενδημική στην Ρόδο, Παιώνια η παρνασσική (Paeonia parnassica) και Παιώνια η κριόμορφη (Paeonia arietina).
Στην Ελλάδα, αναγνωρίζονται σήμερα τα εξής είδη και υποείδη:
1. Παιώνια του Κλούζιους (Paeonia clusii).
Είναι ενδημική της Κρήτης και της Καρπάθου, με άνθη λευκά που μυρίζουν σαν γαρύφαλλο και φύλλα με πολλές υποδιαιρέσεις.
Ανθίζει Απρίλιο και Μάιο.
2. Παιώνια η εξωτική (Paeonia peregrina).
Έχει έντονα πορφυρά κυπελλοειδή άνθη, ανθίζει Απρίλιο-Μάιο και απαντάται στη βόρειο Ελλάδα, στη Λευκάδα και στη Φθιώτιδα.
3. Παιώνια του Παρνασσού (Paeonia parnassica).
Έχει μελανοπόρφυρα άνθη, και ανθίζει τον Μάιο.
Ευδοκιμεί στον Παρνασσό και τον Ελικώνα και είναι ενδημική και απειλούμενη.
4. Παιώνια της Ρόδου (Paeonia rhodia).
Eνδημική του νησιού και απειλούμενη, με λευκά, επίσης, άνθη.
Παρουσιάζει μεγάλη ομοιότητα με την προηγουμένη και ανθίζει Φεβρουάριο και Απρίλιο
5. Παιώνια η αρσενική (Paeonia mascula).
Απαντάται σε μεγάλη ποικιλομορφία, και παρουσιάζει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, αλλά σε λίγες σχετικώς τοποθεσίες.
6. Παιώνια η ελληνική (Paeonia mascula ssp hellenica), με άνθη λευκά ή σπανίως ροδόλευκα ή με ρόδινη απόχρωση στη βάση των πετάλων. Ανθίζει τους μήνες Απρίλιο-Μάιο και έχει εξάπλωση στον Ταΰγετο, την Πάρνηθα, την Aνδρο και, κυρίως, την Εύβοια, με παραλλαγή και στην Ικαρία.
7. Η Paeonia mascula ssp mascula, με άνθη ρόδινα.
Ανθίζει Απρίλιο-Μάιο στον Ελικώνα, τη Λέσβο και τη Σάμο.
8. Παιώνια η τρισχιδής (Paeonia mascula ssp triternata), με άνθη ρόδινα. Έχει βρεθεί μόνο
στο Μενοίκιο της ανατολικής Μακεδονίας.
Ανθίζει τον Μάιο
9. H Παιώνια του Ρούσσο (Paeonia mascula ssp russi), με πρώιμη ανθοφορία τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο, και άνθη ρόδινα έως ροδινοϊώδη. Τη βρίσκουμε στην Κεφαλονιά, τη Λευκάδα, τη Ζάκυνθο και τα Ακαρνανικά Oρη.
Οι Παιώνιες που συναντάμε σε πολλά ανθοπωλεία είναι του γένους lactifolia και προέρχονται από καλλιέργειες κυρίως από την Ολλανδία.
Σαν κομμένο λουλούδι, για να το συντηρήσουμε στο βάζο κόβουμε 1cm. από το κοτσάνι των λουλουδιών πριν τα βάλουμε στο βάζο και αλλάζουμε το νερό κάθε 2 μέρες, μικραίνοντας και πάλι το κοτσάνι κατά 1cm. Για τις τομές χρησιμοποιούμε πάντα μαχαίρι και ποτέ ψαλίδι.
Θεραπευτικές Ιδιότητας
Έχει την ιδιότητα να επιδρά στο αίμα και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε θεραπεία προβλημάτων γυναικολογικού τύπου. Επίσης σε μυϊκούς σπασμούς και κράμπες. Σε ψυχικό επίπεδο επιδρά θεραπευτικά σε άτομα σκληρά, επιθετικά, που θυμώνουν εύκολα και μπορεί να λειτουργήσει σαν ηρεμιστικό.
Πηγη:gardenmagazine.gr
